"Όποιος Ελεύθερα συλλογάται, συλλογάται καλά" Ρήγας Φεραίος

Ως λαογραφία ορίζεται εκείνη η επιστήμη που ασχολείται με όλες τις εκφάνσεις του λαϊκού πολιτισμού. Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Επιμέλεια σελίδας: Πάνος Σ. Αϊβαλής, δημοσιογράφος, εφημερίδα "Αρκαδικό Βήμα"

AΡΚΑΔΙΚΟ ΒΗΜΑ

AΡΚΑΔΙΚΟ ΒΗΜΑ
.........................Η σελίδα της εφημερίδας "Αρκαδικό Βήμα"..................................

Λαογραφικά... με τον Πάνο Αϊβαλή // Επικοινωνία στο email: arkadikovima@gmail.com

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
Το Κέντρον Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών είναι ένα από τα δεκατέσσερα Eρευνητικά Kέντρα της Ακαδημίας Αθηνών, στην οποία εντάχθηκε από την ίδρυσή της (1926). Ιδρύθηκε το 1918 από τον Νικόλαο Γ. Πολίτη ως Λαογραφικό Αρχείο, με αντικείμενο τη Λαογραφία δηλαδή «την περισυλλογήν πάσης της λαογραφικής ύλης και την δημοσίευσιν αυτής». Σήμερα αποτελεί το Eθνικό Kέντρο Tεκμηρίωσης του λαϊκού πολιτισμού με πλουσιότατο Αρχείο ανέκδοτου υλικού για όλες τις πτυχές του λαϊκού βίου και ειδική Βιβλιοθήκη.

Πέμπτη 2 Φεβρουαρίου 2017

Oμιλία για τα δρώμενα της ελληνικής Αποκριάς στο Μουσείο "Αγγελική Χατζημιχάλη" (05.02.2017)


ΕΚΔΗΛΩΣΗ

Στο πλαίσιο των αποκριάτικων εκδηλώσεων που οργανώνει ο Δήμος Αθηναίων - 
Οργανισμός Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας
θα πραγματοποιηθεί ομιλία, σε συνεργασία με το Κέντρο Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών,
την Κυριακή 5 Φεβρουαρίου 2017, ώρα 12.00, στο Μουσείο Λαϊκής Τέχνης και Παράδοσης «Αγγελική Χατζημιχάλη»
(οδός Αγγ. Χατζημιχάλη 6, Πλάκα): 
Ζωή Ν. Μάργαρη, εντεταλμένη ερευνήτρια του Κέντρου Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών,
«‘Tούτες οι μέρες το ’χουνε, τούτες οι εβδομάδες, για να χορεύουν τα παιδιά να χαίροντ’ οι μανάδες’: Εθιμικά χορευτικά δρώμενα της ελληνικής Αποκριάς»
(με παράλληλη προβολή οπτικοακουστικού εθνογραφικού υλικού από διάφορα μέρη της Ελλάδας).

Δείτε στη δικτυακή πύλη του Κέντρου Λαογραφίας για τα έθιμα της Αποκριάς


 ~~~~~~~~~~~~~~

Κέντρον Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας
της Ακαδημίας Αθηνών
Ηπίτου 3, 10557 Αθήνα

Hellenic Folklore Research Centre
Academy of Athens
3, Ipitou St. – Athens 105 57, Greece


Τετάρτη 1 Φεβρουαρίου 2017

Παραδόσεις, Ήθη και Έθιμα ανασυρμένα από τα βάθη των αιώνων για το μήνα Φεβρουάριο


Επιμελείται η Ζωή Ηλιοπούλου

Ονομασία του μήνα Φεβρουαρίου

Ετυμολογία μήνα: Ο Φεβρουάριος παράγεται από το λατινικό ρήμα februare, που σημαίνει καθαίρω, αγνίζω, αποβάλλω τα καθάρματα.
Ο Φεβρουάριος προστέθηκε στο Ρωμαϊκό έτος σαν ο τελευταίος μήνας από τον Πομπίλιο Νουμά. Είναι μήνας διαβατήριος και αποκαθαρκτικός. Το 153 π,χ. μεταφέρθηκε στη θέση που έχει σήμερα (δεύτερος μήνας του έτους), και σε αυτή τη θέση διατηρήθηκε και στο Γρηγοριανό ημερολόγιο. Στη διάρκειά του οι Ρωμαίοι διοργάνωναν τελετές καθαρμών και εξαγνισμών.
Η λατινική λέξη februa σημαίνει καθάρσιος-καθαρκτικός και το ουδέτερο πληθυντικού februa, σήμαινε όχι μόνο καθαρτήριος, αλλά και συγκεκριμένα ειδική γιορτή που γίνονταν τον μήνα Φεβρουάριο.
Ο μήνας λοιπόν που περιλάμβανε τους καθαρμούς ονομάστηκε Februarious mensis και μετά από παράλειψη του mensis (μήνας) έμεινε η λέξη Φεβρουάριος.
Η Άλκη Κυριακίδου-Νέστορος αναφέρει ότι ο Φέβρουος ήταν ο θεός των νεκρών και η Φεβρούα ήταν η θεά που επόπτευε τους καθαρμούς και τους εξαγνισμούς.
Ο μήνας Φεβρουάριος ήταν αφιερωμένος λοιπόν από τους Ρωμαίους στον εξαγνισμό και επιπρόσθετα, επειδή ήταν πολύ βροχερός τον είχαν αφιερώσει στον Ποσειδώνα. Ο Φεβρουάριος αντιστοιχούσε προς τον αττικό μήνα Ανθεστηριώνα.
Με την καθιέρωση του Ιουλιανού ημερολόγιου (46 π.χ.) περιορίστηκαν οι μέρες του μήνα αυτού από 30 που ήταν ως τότε σε 29, και την εποχή του αυτοκράτορα Αυγούστου του αφαιρέθηκε μια ακόμη ημέρα, που προστέθηκε στον μήνα Αύγουστο προς τιμήν του Αυτοκράτορα.

Ονομασίες λαϊκές για το μήνα Φεβρουάριο

february-greekΓια να συντονιστεί το ημερολόγιο των 365 ημερών προς το ηλιακό έτος, καθιερώθηκε η αύξηση των ημερών του Φεβρουαρίου κατά μια, κάθε τέσσερα χρόνια.
Ο λαός μας τον αποκάλεσε Κουτσοφλέβαρο, επειδή έχει 28 ημέρες και κάθε τέσσερα χρόνια 29. Κάθε τέσσερα χρόνια που έχουμε δίσεκτο έτος, ο λαός μας πιστεύει ότι είναι κακότυχο. Το δίσεκτο έτος  δεν πρέπει να φυτεύουν αμπέλια οι γεωργοί ούτε να γίνονται γάμοι ούτε να χτίζονται σπίτια. Λέγεται επίσης Φλιάρης,  Ληψομήνας, Κουτσός,Κουτσούκης ή Μικρός (Κύπρος).
Στον Πόντο τον Φεβρουάριο τον ονόμαζαν συνήθως Κούντουρος, γιατί έχει κοντή ουρά, αφού είναι λειψός σε σχέση με τους άλλους. Επίσης σε κάποια μέρη λεγόταν Κούτσουρος, διότι κατά κάποιο τρόπο είναι κουτσουρεμένος.
Οι δύο λέξεις Φεβρουάριος, Φλεβάρης δεν έχουν καμιά σχέση μεταξύ τους άσχετα αν συμπτωματικά ταιριάζουν τόσο ώστε η μια να προέρχεται από την άλλη. Το ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ είναι ρωμαϊκό από τους Ρωμαίους θεούς Φεβρούα των καθαρμών και Φέβρουο των νεκρών. Το ΦΛΕΒΑΡΗΣ βγαίνει από τη λαϊκή ελληνική παράδοση και έχει σχέση με τις φλέβες της γης. Ο λαός μας κατά τον Δ.Σ. Λουκάτο, παρετυμολόγησε τον μήνα και τον ονόμασε Φλεβάρη, επειδή «ανοίγει τις φλέβες του» και γεμίζει τη γη νερά.
Κατ’ άλλους λέγεται Φλεβάρης, γιατί παγώνει τις φλέβες της γης. Στη Θράκη υπάρχει το ρήμα φλεβαρίζω= πλημμυρίζω, επειδή τα χωράφια «φλεβαρίζουν» από τις βροχές
Λέγεται και τρυγητής γιατί στον αγροτικό βίο, ο Φλεβάρης είναι ο μήνας των αμπελιών. Τότε γίνεται το κλάδεμα, το καθάρισμα και το τσάπισμα των αμπελιών. Τότε βάζουν και καταβολάδες, δηλαδή φυτεύουν αμπέλια (εκτός και αν είναι δίσεχτος ο χρόνος). Για αυτό του το περιεχόμενο ο Φλεβάρης λέγεται όπου είναι ανεπτυγμένη η αμπελουργία και Κλαδευτής. Για τον άστατο καιρό, ο Φλεβάρης λέγεται επίσης και Μεθυσμένος, γιατί δεν ξέρει τι κάνει.

Γεωργικές εργασίες το μήνα Φεβρουάριο

Φυτεύουν πατάτες.
Προετοιμάζουν τα χωράφια για να σπείρουν ανοιξιάτικα σιτηρά και ενισχύουν τα φθινοπωρινά λιπαίνοντάς τα.
Κλαδεύουν αμπέλια και δέντρα.
Καθαρίζουν τα μαντριά.
Συντηρούν την κοπριά σε λάκκους.
Σβαρνίζουν τα χωράφια

 Παροιμίες για το μήνα Φεβρουάριο

  • Χιόνια του Φλεβαριού, χρυσάφι του καλοκαιριού.
  • Γενάρη γέννα το παιδί, Φλεβάρη, φλέβισέ το.
  • ΟΦλεβάρης με νερό, κουτσός μπαίνει στο χορό.
  • Καλοκαιριά της Παπαντής, Μαρτιάτικος χειμώνας.
  • ΟΦλεβάρης κι αν φλεβίσει, καλοκαίρι θα μυρίσει.
  • Ο Φλεβάρης με νερό, κουτσός μπαίνει στο χορό.
  • ΟΦλεβάρης κι αν χιονίσει, πάλι άνοιξη θ’ άνθίση.
  • Ο Φλεβάρης κι αν φλεβίσει, πάλι άνοιξη θ’ ανθίσει.
    Μα αν κάμει και πεισμώσει, μες τα χιόνια θα μας χώσει.
  • Παπαντή καλοβρεμμένη, ή κοφίνα γεμισμένη.
  • Φλεβάρης ,κουτσοφλέβαρος, έρχεται κούτσα κούτσα, όλο νερά και λούτσα.
  • Ο μήνας Φλεβάρης ή τις φλέβες (του νερού) ανοίγει ή τις φλέβες κλείνει.
  • Του Φλεβάρη είπαν να βρέξει και λησμόνησε να πάψει.
  • Στις δέκα εφτά του Φλεβάρη θα ζεσταθεί το νύχι του βοδιού.
  • Το Φλεβάρη μη φυτέψεις, ούτε να στεφανωθείς,
  • Τρίτη μέρα μη δουλέψεις, Σάββατο μη στολιστείς.
  • Ο Φλεβάρης φλέβες ανοίγει και πόρτες σφαλάει.
  • ΗΠαπαντή διώχνει τις γιορτές με τ’ αντί.
  • Ο Φλεβάρης κι αν φλεβίσει καλοκαίρι θα μυρίσει
    μ’ αν τις φλέβες του ανοίξει ξεροπήγαδα γιομίζει.
  • Στις δεκαπέντ’ από Φλεβάρη βαρεί το άλογο ποδάρι.
______________