ΠΕΡΙΔΙΑΒΑΙΝΟΝΤΑΣ
Στον δρόμο του Σίμωνος Καρά
Οταν στις 26 Ιανουαρίου 1999 έφυγε από τη ζωή, σε ηλικία 96 ετών, ο Σίμων Καράς, ο δάσκαλος της μουσικής μας (βυζαντινής και δημοτικής) παράδοσης, ο τότε υπουργός Πολιτισμού Ευάγγελος Βενιζέλος είχε βεβαιώσει ότι θα υπερασπιστεί το έργο και τη συνέχειά του. «Τίποτα δεν έχουνε κάνει, μόνοι μας προσπαθούμε να τα βγάλουμε πέρα», είπε σε συνέντευξή μας δέκα χρόνια αργότερα (2009) η σύζυγος και συνοδοιπόρος του, Αγγελική Καρά.
«Και λέτε ότι αυτά θα συνεχιστούν και –χτυπάω ξύλο– μετά από εσάς;» είχα ρωτήσει τον ίδιο τον δάσκαλο σε συνέντευξη (για την «Ελευθεροτυπία») το 1990. «Θα συνεχιστούν, θα βρεθούνε άνθρωποι – τα χαρτιά είναι γραμμένα, υπάρχουν όλα αυτά που δεν υπήρχαν πριν από εμάς, για όσους θέλουν να εργαστούν», ήταν η απάντησή του. Σήμερα η Αγγελική Καρά, στα 93, θαλερή μεν, αλλά με προβλήματα υγείας, εμφανίζεται ικανοποιημένη από τη συνέχιση του έργου του συζύγου της – πάντα χωρίς κρατική ενίσχυση.
300 μαθητές
Είναι ο πρόεδρος του μη κερδοσκοπικού Κέντρου Ερεύνης και Προβολής της Εθνικής Μουσικής Μιχάλης Μαντζούρης και η εκπαιδευτικός Ευγενία Σπυροπούλου, παλιά συνεργάτις του Καρά, που, σε συνάντησή μας βεβαιώνουν ότι συνεχίζεται το έργο του δάσκαλου. Και έχει, νομίζω, ενδιαφέρον, μέρες παθών που διανύουμε, να σταθούμε στη συνέχιση ενός εθνικού έργου σ’ έναν τόπο που δοκιμάζεται (και) από ασυνέχειες.
Είναι πρώτα το λειτουργικό κτίριο, ψηλά στου Στρέφη, που με μύριους κόπους και θυσίες έστησε το 1955 το ζεύγος Καρά. Εκεί το Ωδείο Σίμων Καράς, το τεράστιο παραδοσιακό υλικό (βιβλία, χειρόγραφα, παρτιτούρες, μουσικά όργανα, εθνικές ενδυμασίες, ηχητικά ντοκουμέντα), που συγκέντρωνε επί δεκαετίες στις ανά την Ελλάδα περιπλανήσεις του το ζεύγος Καρά, οι χώροι διδασκαλίας, συν ένα παρεκκλήσι.
«Και για πού προορίζεται όλο αυτό το υλικό;» είχα ρωτήσει τον δάσκαλο. «Ο προορισμός του είναι να μην πάει ούτε στο κράτος ούτε στην Εκκλησία, γιατί τότε χαθήκαμε. Θα κάνει ο καθένας ό,τι θέλει, θα το μαγαρίσουν. Θα μείνει εδώ, σ’ αυτούς που πονάνε την παράδοση», απάντησε. Ας δούμε λοιπόν τώρα τι πράττουν οι διάδοχοι:
Είναι το Ωδείο με τους περίπου 300 μαθητές, επαγγελματίες κι ερασιτέχνες, όλων των ηλικιών, που παρακολουθούν, κατά τμήματα και σε διαφορετικές ώρες, μαθήματα παραδοσιακών οργάνων και χορών, σεμινάρια και ομιλίες από ειδικευμένο εκπαιδευτικό προσωπικό, 30-40 τον αριθμό. Τα δίδακτρα, ανάλογα με τις δυνατότητες των σπουδαστών και της… κρίσης, από 20-30, μέχρι 80 ευρώ τον μήνα.
Είναι ακόμη το πωλητήριο με εκδόσεις του Κέντρου (βιβλία, δίσκοι – αρκετοί με τη φωνή του δάσκαλου σε βυζαντινούς ύμνους και δημοτικά), συν κάποια συμβολική ενίσχυση από την Αρχιεπισκοπή. Και η φροντίδα για την ψηφιοποίηση του αρχείου και η επέκταση των δραστηριοτήτων του Κέντρου και σε άλλες χώρες, όπου υπάρχει ενδιαφέρον.
Ο εκμαυλισμός
Δεν πραγματοποιούνται ακολουθίες και άλλες τελετές (Χαιρετισμοί, Μεγάλη Εβδομάδα, Πάσχα, Χριστούγεννα – μέχρι γάμοι, με παραδοσιακά πρότυπα), που γίνονταν όσο ζούσε ο δάσκαλος. Τηρείται όμως το έθιμο της Τσικνοπέμπτης και το μνημόσυνο για την Αλωση της Πόλης τελείται ανελλιπώς από το 1932 σε άλλους, ευρύτερους χώρους.
«Για να κρατήσουμε τη σύνδεση με τη μεγάλη ιδέα του γένους, αυτή που έρχεται από την αρχαιότητα διά του Βυζαντίου», είχε πει στη συνέντευξη η δάσκαλος, διευκρινίζοντας ότι «το μνημόσυνο δεν έχει σχέση με τους σύγχρονους βασιλείς και δεν εξυπηρετεί καμιά πολιτική παράταξη». Εφέτος το μνημόσυνο, με ομιλίες και ύμνους, θα γίνει την Παρασκευή 27 Μαΐου, 7 μ.μ., στο Πολεμικό Μουσείο.
Κι ας κλείσω με τη γνώμη του δάσκαλου για τη μοίρα αυτού του τόπου: «Ο μεγάλος κίνδυνος είναι η τηλεόραση και το ραδιόφωνο. Αυτά εξεμαύλισαν τον επαρχιώτη, τον έβγαλαν από το περιβάλλον του, όπως έγινε με τη γυναίκα του Λωτ.
Κάθεται εκεί πέρα, βλέπει που τραγουδάνε, αυτός δεν τραγουδάει, βλέπει που χορεύουν, αυτός δεν χορεύει, κοιμάται αμερικάνικα ή γαλλικά […] Τώρα που θα παρουσιασθούμε στην Ευρωπαϊκή Ενωση, ως τι θα παρουσιασθούμε; Ως μεγάλη δύναμις; […] Με το μόνο που μπορούμε να σταθούμε είναι η ιστορία μας, οι τέχνες, η φιλοσοφία μας, η θρησκεία μας, να σταθούμε ως πνευματικοί άνθρωποι». Κι όσο για τους πολιτικούς: «Εγώ δεν ανήκω σε κανένα κόμμα. Εμένα μ’ ενδιαφέρει η πατρίδα μου, τίποτε άλλο».
Στο πλαίσιο
Από τους μεγαλοβδομαδιάτικους και τους πασχαλινούς ύμνους, που ακούγονται τις ημέρες αυτές, είναι και αυτοί που πρόλαβε να αφήσει ο συνθέτης Δημήτρης Λάγιος. Πρόλαβε, γιατί έφυγε από τη ζωή στα 39 του, πριν από 25 χρόνια (10 Απριλίου 1991). Αυτός που η ζωή του ήταν ταυτισμένη με την εργατικότητα, την εγκράτεια, τη λιτότητα, την αυτοπειθαρχία, την ευγένεια.
Προικισμένος συνθέτης, με καταβολές από τη γενέτειρά του Ζάκυνθο, σπουδές εδώ και στο εξωτερικό, νέος ακόμη, αναμετρήθηκε με τη μεγάλη ποίηση. Κι ήταν αρχές του 1982, όταν άκουσα τον Γιώργο Νταλάρα να λέει ένα τραγούδι που αμέσως μ’ έπιασε: «Ομορφη και παράξενη πατρίδα». «Ποιανού είναι;» ρώτησα. «Του Δημήτρη Λάγιου, ενός νέου συνθέτη». Ηταν από τον «Ηλιο τον Ηλιάτορα» του Οδυσσέα Ελύτη. Μια θαυμάσια δουλειά σ’ ένα τόσο απαιτητικό εγχείρημα, που άγγιξε και τον ποιητή.
Ηταν από τους δίσκους που βγήκαν όσο ζούσε, γιατί κάποιοι άλλοι κυκλοφόρησαν κι έγιναν περισσότερο γνωστοί μετά. Οπως το «Ινα τι», των ημερών που διανύουμε, που, κοντά στον Νταλάρα, ακούγεται και η δική του εκφραστική και σπαραχτική φωνή. Οπως η «Ερωτική πρόβα» και «Των αθανάτων», όπου το υπέροχο «Καρτερούμεν», αφιερωμένο στην Κύπρο που λάτρευε και είχε ζητήσει η μισή τέφρα του να ριχτεί στη θάλασσά της – η άλλη μισή στης Ζακύνθου.
Στην προσωπική του ζωή, η έγνοια για τη σύζυγο και συνεργάτριά του Πέγκυ και την κόρη τους Υακίνθη, που (πόσο θα το χαιρόταν) τον ακολουθεί.
ΚΑΙ… Ουκ αν λάβοις παρά του… έχοντος (αυτοί –και πάλι– θα ξεφύγουν).
Αλλο να τα λέμε κι άλλο να τα γράφουμε…
_____________
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου